Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

with the sword

  • 1 manus

    1.
    mănus, ūs (dat. manu for manui:

    alternae manu,

    Prop. 1, 11, 12; 2, 1, 60), f. [root man-, ma-, to measure; Sanscr. ma, measure, moon; cf. Germ. Mond, moon, and O. H. Germ. mund, hand; Angl.-Sax. mund], a hand.
    I.
    Lit.:

    quam vero aptas, quamque multarum artium ministras manus natura homini dedit!

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    vas in manus sumere,

    id. Verr. 2, 4, 27, § 62:

    Epicurum in manus sumere, i. e. scripta Epicuri,

    id. Tusc. 2, 3, 8:

    pyxidem in manu tenere,

    id. Cael. 26, 63:

    manum porrigere ad tradendum aliquid,

    id. ib.:

    de manibus deponere,

    to lay out of one's hands, lay down, id. Ac. 1, 1, 2. ponere, id. Q. Fr. 1, 1, 8:

    extorquere,

    to wrest from one's hands, id. Cat. 1, 6, 13:

    e manibus dimittere,

    to let go out of one's hands, id. Or. 30, 105: manum ad os apponere, i. e. to lay the finger on the lips in token of secrecy, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: alicui in manu esse, to be obvious, clear:

    neque mihi in manu Jugurtha qualis foret,

    Sall. J. 14, 4:

    (feminas) in manu esse parentium, fratrum, virorum,

    subject to, Liv. 34, 2, 11; cf.:

    minus filiae uxores sorores quibusdam in manu erunt,

    id. 34, 7, 11: in manibus esse, to be in everybody's hands, to be well known:

    est in manibus oratio,

    Cic. Lael. 25, 96:

    est in manibus laudatio,

    id. Sen. 4, 12; id. Brut. 33, 125.—Also, to be near:

    hostes sunt in manibus,

    near to us, close by us, upon us, Caes. B. G. 2, 19, 7; also, to be present: attendere, quae in manibus sunt, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 1; Verg. A. 10, 280: in manibus habere, to have in hand, to be engaged on a thing:

    omnia, quae in manibus habebam, abjeci,

    Cic. Att. 13, 47, 1:

    habeo opus magnum in manibus,

    id. Ac. 1, 1, 2:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus, in eam, etc.,

    id. Tusc. 5, 7, 18; id. Sen. 7, 22; id. Cael. 27, 65:

    milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,

    id. Rep. 2, 37, 63; cf.:

    dum occasio in manibus esset,

    Liv. 7, 36, 10:

    inimicorum in manibus mortuus est,

    among, Cic. Inv. 1, 55, 108:

    manu tenere,

    to know for certain, id. Brut. 80, 277.— Pass.:

    manibus teneri,

    to be certain, evident, Cic. Sest. 32, 69: habere in manibus, to fondle, caress, make much of:

    sic in manibus (inimicum meum) habebant, sic fovebant, etc.,

    id. Fam. 1, 9, 10:

    in manus venire,

    to come to hand, id. Q. Fr. 2, 15, b, 1:

    proelium in manibus facere,

    to fight at close quarters, Sall. J. 57, 4:

    ad manum habere,

    to have at hand, have in readiness, Quint. 12, 5, 1:

    ad manum esse,

    at hand, in hand, near, Liv. 9, 19: ad manum venire or accedere, to come hand to hand, come to close quarters:

    nonnumquam etiam res ad manus, atque ad pugnam veniebat,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28; Nep. Eum. 5, 2; Liv. 2, 30:

    ut venere in manus,

    Tac. A. 2, 80:

    ut ventum in manus,

    id. H. 4, 71:

    adire manum alicui, v. 1. adeo: ad manum intueri aliquid,

    at hand, close by, hard by, Plin. 35, 10, 36, § 97:

    prae manu or manibus,

    at hand, in readiness, in hand, Plaut. Bacch. 4, 3, 10; App. M. 6, p. 180, 32; Ter. Ad. 5, 9, 23; Gell. 19, 8:

    quem servum ille habuit ad manum,

    Cic. de Or. 3, 60, 225:

    servus a manu,

    i. e. a scribe, secretary, Suet. Caes. 74:

    de manu dare,

    to give with one's own hand, Lampr. Alex. Sev. 37: de manu in manum quippiam tradere, to deliver from hand to hand, i. e. with great care, Cic. Fam. 7, 5, 2: manum ferulae subducere, to take the hand from the rod, i. e. to be too old for the rod, Juv. 1, 15: e manu (for eminus; opp. cominus), from a distance: quae mea cominus machaera atque hasta hostibit e manu, Enn. ap. Fest. s. v. redhostire, p. 270 Müll. (Trag. v. 212 Vahl.): plenā manu, with a full or plentiful hand, bountifully, liberally:

    plenā manu dare,

    abundantly, Sen. Ben. 1, 7, 2; id. Ep. 120, 10; id. ad Polyb. 9, 7;

    so trop.: Hortalus, quam plenā manu nostras laudes in astra sustulit,

    Cic. Att. 2, 25, 1; so,

    plenis manibus pecuniam largiri,

    Lact. 3, 16, 15; cf.:

    quemquam vacuis a se manibus abire pati,

    Sen. Brev. Vit. 14, 5: manibus pedibusque aliquid facere (Greek pux kai lax), with hands and feet, i. e. with all one's power, with might and main, Ter. And. 1, 1, 134:

    per manus,

    with the hands, Caes. B. G. 6, 37:

    per manus servulae,

    by her assistance, Cic. Att. 1, 12, 3: per manus tradere, to deliver from hand to hand, from mouth to mouth, to hand down from father to son:

    traditae per manus religiones,

    Liv. 5, 51: per manus, also, by force, by main force, forcibly:

    per manus libertatem retinere,

    Sall. J. 31, 22: inter manus, in one's hands, under one's hands:

    agger inter manus proferebatur,

    Caes. B. C. 2, 2:

    villa crescit inter manus,

    Sen. Ep. 12, 1:

    nihil adhuc inter manus habui cui majorem sollicitudinem praestare deberem,

    Plin. Ep. 2, 5, 2:

    scripta quae inter manus habes,

    are occupied with, id. ib. 5, 5, 7.— Trop., palpable, evident:

    ante oculos interque manus sunt omnia vestras,

    Verg. A. 11, 311; cf.:

    manus inter parentum,

    id. ib. 2, 681: inter manus, also, in one's hands, in one's arms:

    abripite hunc intro actutum inter manus,

    Plaut. Most. 2, 1, 38:

    e convivio auferri,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28: sub manu and sub manum, at hand, near, readily, immediately, on the instant: Vocontii sub manu ut essent, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:

    quo celerius, ac sub manum annuntiari cognoscique posset, quid in provincia quāque gereretur, etc.,

    Suet. Aug. 49; Sen. Ep. 71, 1: sub manus succedere, according to one's wish, [p. 1112] Plaut. Mil. 3, 2, 59: alicujus manu esse, to be from or by one's hand:

    epistulae quae quidem erant tua manu,

    Cic. Att. 7, 2, 3; cf. id. ib. 8, 13, 1 (cf. II. C. infra): manu, with the hand, by hand, i. e. artificially, opp. to naturally, by nature: manu sata, i. e. by the hand of man, opp. to what grows wild. Caes. B. C. 3, 44:

    urbs manu munitissima,

    Cic. Verr. 2, 2, 2, § 4:

    quaedam ingenia manu, quod aiunt, facienda sunt,

    Sen. Ep. 52, 1:

    quidam et liberos ejurent et orbitatem manu faciant,

    id. ad Marc. 19, 2: morbi, quos manu fecimus, i. e. which we produce by our own fault (e. g. by intemperance), Sen. Brev. Vit. 3, 3: oratio manu facta, artificial, elaborate, opp. to natural, simple, id. Ep. 115, 2: manu mederi, to be a surgeon, Cels. praef. 1: manibus aequis or manu aequā, with equal advantage:

    manibus aequis abscessum est,

    Tac. A. 1, 63:

    aequā manu discedere,

    to come off with equal advantage, Sall. C. 39, 4: manus afferre, to lay hands on; trop., to destroy or weaken:

    qui diutius torqueri patitur, quem protinus potest liberare, beneficio suo manus affert,

    Sen. Ben. 2, 5, 3:

    manum inicere alicui,

    to lay the hand on one, to detain, arrest him, Cic. Rosc. Com. 16, 48: manum dare, to give or lend a hand, to help, assist, Quint. 2, 3, 7: manus dare or dedere, to give the hands to be bound; hence, in gen., to give up, yield, surrender:

    perpende, et, si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,

    Lucr. 2, 1043:

    fateor, manus vobis do,

    Plaut. Pers. 5, 2, 72:

    donicum aut certe vicissent, aut victi manum dedissent,

    Nep. Ham. 1; cf. Caes. B. G. 5, 31; Cic. Att. 2, 22, 2; Ov. H. 4, 14; 17, 260; Verg. A. 11, 568; Lact. 5, 1, 3:

    brevi manu,

    immediately, without delay, Dig. 23, 3, 43, § 1:

    longā manu,

    slowly, tediously, ib. 46, 3, 79: manum tollere, to raise the hand in token of an intention to yield, to yield, submit: cedo et tollo manum, Cic. Fragm. ap. Lact. 3, 28: manus tollere, to raise the hands in token of admiration or astonishment, Cic. Ac. 2, 19, 63: manus tendere ad aliquem, less freq. alicui, to stretch out the hands to one to implore assistance, Caes. B. G. 2, 13; Cic. Font. 17, 38:

    quae Romanis manus tendebant,

    Caes. B. G. 7, 48:

    dextram Italiae,

    Cic. Phil. 10, 4, 9:

    manu sternere aliquem,

    with the sword, Verg. A. 9, 702: utrāque manu, with both hands, i. e. willingly, readily, Mart. 1, 16, 9:

    manus manum lavat,

    one hand washes the other, one helps the other, Sen. Apoc. 9 fin.; Petr. c. 45, 13; Plin. 35, 10, 36, § 80: manum non vertere, not to turn the hand, prov. for to take no pains, make no effort:

    qui se fatentur virtutis causā ne manum quidem versuros fuisse,

    Cic. Fin. 5, 31, 93; cf. App. Mag. p. 311.
    II.
    Transf.
    A.
    The hand as the instrument used in fight; hence, personal valor, bravery:

    ne usu manuque reliquorum opinionem fallent,

    Caes. B. C. 3, 86:

    manu fortissimus,

    Liv. 39, 40:

    manu fortis,

    Nep. Dat. 1, 3:

    manu vincere,

    Ov. M. 1, 448:

    manu capere urbes,

    by force of arms, Sall. J. 5, 5:

    manum committere Teucris,

    to fight, Verg. A. 12, 60; so,

    conserere manum,

    Liv. 21, 39; 25, 11; 27, 33:

    conferre manum,

    Liv. 10, 43; Verg. A. 12, 345:

    in proelia Ferre manum,

    id. ib. 5, 403; cf.:

    et vice teli saevit nuda manus,

    Juv. 15, 54.—
    2.
    Force, violence, fighting, close combat:

    res venit ad manus atque ad pugnam,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    venire ad manum,

    Liv. 2, 30:

    accedere ad manum,

    Nep. Eum. 5:

    in manus venire,

    to come to an engagement, come to close quarters, Sall. J. 89, 2:

    pugna jam ad manus venerat,

    Liv. 2, 46:

    non manu, neque vi,

    force, violence, Sall. J. 31, 18; so Tac. Agr. 9.—
    B.
    Of the hand of an artist:

    manus extrema non accessit ejus operibus,

    the last hand, the finishing touch, Cic. Brut. 33, 126: aptius a summā conspiciare manu, when you have given yourself the finishing touch, i. e. have completed your toilet, Ov. A. A. 3, 225:

    carmen nondum recepit ultimam manum,

    has not yet received the last polish, Petr. 118.—Hence, extremam bello Imponere manum, to put the finishing hand to the war, to bring it to a close, Verg. A. 7, 573.—Prov.: manum de tabula, lit., the hand from the picture, i. e. enough, Cic. Fam. 7, 25, 1.—
    C.
    A hand, handwriting; in gen., work, workmanship:

    librarii manus,

    Cic. Att. 8, 13, 1: Alexidis manum amabam, quod tam prope accedebat ad similitudinem tuae litterae, id. ib. 7, 2, 3:

    manum suam cognovit,

    id. Cat. 3, 5, 12:

    propter emissam ab eis manum,

    Dig. 22, 3, 15:

    Praxitelis manus, Scopaeque,

    Mart. 4, 39, 3:

    artificum,

    Verg. A. 1, 455.—
    D.
    For pars, a side:

    est ad hanc manum sacellum,

    Ter. Ad. 4, 2, 37:

    a laeva conspicienda manu,

    Ov. A. A. 3, 307. —
    E.
    In throwing dice, a stake: quas manus remisi, to throw up the stakes, Aug. ap. Suet. Aug. 71.—
    F.
    In fencing, a thrust, hit, blow:

    rectae, aversae, tectaeque manus,

    Quint. 9, 1, 20:

    prima, secunda, tertia, quarta,

    the prime, second, tierce, quart, id. 5, 13, 54.—
    G.
    The trunk of an elephant:

    manus etiam data elephantis,

    Cic. N. D. 2, 47, 120; Curt. 8, 14, 27; Sil. 9, 628.—
    H.
    The fore-paws of bears, Plin. 8, 36, 54, § 130.—
    K.
    The branches on a tree:

    (platanus) cui lnnumerae manus,

    Stat. S. 2, 3, 39:

    fraxineae,

    Pall. Insit. 60.—
    L.
    In milit. lang.: ferreae manus, iron hooks with which an enemy's ship was grappled, grappling-irons:

    manus ferreas atque harpagones paraverant,

    Caes. B. C. 1, 57:

    in advenientes hostium naves ferreas manus inicere,

    Liv. 36, 44 fin.:

    manus ferreas excogitare,

    Front. Strat. 2, 3, 24; Plin. 7, 56, 57, § 209; Curt. 4, 9, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 38; Luc. 3, 635.—
    M.
    Also milit., an armed force, corps of soldiers:

    si nova manus cum veteribus copiis se conjunxisset,

    Caes. B. G. 1, 37:

    magnam manum conducere,

    id. ib. 5, 27:

    Hasdrubalem propediem affore cum manu haudquaquam contemnenda,

    Liv. 30, 7 fin.; id. 44, 27.—
    2.
    Beyond the milit. sphere, in gen., a body, host, number, company, multitude:

    Romam veniet cum magna manu,

    Cic. Att. 16, 11, 6:

    evocatorum,

    id. Fam. 15, 4, 3:

    manus ad Quirinalia paratur,

    id. Q. Fr. 2, 3, 4; cf.:

    manum facere, copias parare,

    id. Caecin. 12, 33:

    manus bonorum,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    Judaeorum,

    id. Fl. 28, 66:

    conjuratorum,

    id. Cat. 1, 5, 12:

    bicorpor,

    i. e. the Centaurs, id. Tusc. 2, 9, 22:

    purpuratorum et satellitum,

    Liv. 42, 51:

    magna clientium,

    Suet. Tib. 1:

    comitum,

    Stat. S. 5, 3, 262:

    juvenum,

    Verg. A. 6, 5.—
    N.
    Labor, hands, i. e. workmen:

    nos aera, manus, navalia demus,

    Verg. A. 11, 329:

    quale manus addunt ebori decus,

    id. ib. 1, 592.—
    O.
    Power:

    haec non sunt in nostra manu,

    Cic. Fam. 14, 2, 3; cf.: in tua manu est, it rests with you, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:

    juxta deos in tua manu positum est,

    Tac. H. 2, 76:

    victoria in manu nobis est,

    depends on, Sall. C. 20, 10:

    in vostra manu situm,

    id. J. 31; Plaut. Merc. 3, 4, 43:

    in manu esse mihi,

    id. Trin. 1, 2, 67. —
    2.
    In partic., in jurid. lang., the legal power of a husband over his wife, the manus:

    in potestate quidem et masculi et feminae esse solent: in manum autem feminae tantum conveniunt. Olim itaque tribus modis in manum conveniebant: usu, farreo, coëmptione, etc.,

    Gai. Inst. 1, 108 sq.; Cic. Fl. 34, 84 al.—
    P.
    Law t. t., manūs injectio, i. e. an arrest: per manus injectionem agebatur, Gai Inst. 4, 21: ob eam rem ego tibi sestertium X. milium judicati manus inicio, Vet. Form. ap. Gai. ib.
    2.
    mānus, i. q. bonus, Varr. L. L. 6, 2, 4; Macr. S. 1, 3, 13; Isid. 5, 30, 14; Serv. Verg. A. 1, 139; 2, 286; v. ‡ cerus manus.

    Lewis & Short latin dictionary > manus

  • 2 comminus

    com-mĭnus (less correctly cōmĭ-nus), adv. [manus; cf. Beda, Orth. p. 2331 P.; Fronto, Diff. p. 2193 ib.]; orig. belonging to milit. lang., of conflict, in close contest, hand to hand (with the sword, etc.), Gr. sustadon; opp. eminus, also to missilia, sagittae, etc. (class.; most freq. in the histt.): quae mea comminus machaera atque hasta hostibit e manu, Enn. ap. Fest. p. 270, 29 Müll.:

    nec eminus hastis aut comminus gladiis uteretur,

    Cic. Sen. 6, 19; Ov. M. 3, 119:

    undique ex insidiis barbari a fronte ab tergo coörti comminus eminus petunt,

    Liv. 21, 34, 6; 31, 24, 15; Tac. A. 6, 35; 15, 4; App. M. 5, p. 164, 1:

    neque ictu comminus neque conjectione telorum (pulsi),

    Cic. Caecin. 15, 43:

    jacula inutilia esse... gladio comminus geri rem,

    Liv. 44, 35, 12:

    dum locus comminus pugnandi daretur,

    Caes. B. C. 1, 58:

    veterani... comminus acriter instare,

    Sall. C. 60, 3; Liv. 27, 18, 14:

    conferre signa,

    id. 1, 33, 4:

    conferre vires,

    id. 42, 47, 8:

    adversus resistentes niti,

    Tac. A. 4, 51:

    trucidato hostium duce,

    Suet. Tib. 3.—
    2.
    Poet., of copulation, Lucr. 4, 1051;

    of fighting,

    Stat. Th. 10, 213; App. M. 2, p. 122, 14.—
    B.
    Trop.:

    sed haec fuerit nobis tamquam levis armaturae prima orationis excursio: nunc comminus agamus,

    Cic. Div. 2, 10, 26:

    qui me epistulā petivit, ad te, ut video, comminus accessit,

    has approached you in person, id. Att. 2, 2, 2:

    in apros ire,

    Ov. F. 5, 176; cf.:

    agrestes comminus ire sues (for in sues),

    Prop. 2 (3), 19, 22;

    and so also of game: cervos obtruncant ferro,

    Verg. G. 3, 374;

    and of the preparation of the soil (considered as a contest with the same): jacto qui semine comminus arva Insequitur, i. e. manu sive rastro urget, exercet,

    id. ib. 1, 104; cf. App. M. 2, p. 117, 16; Hand, Turs. II. p. 96.—
    II.
    In gen., without the access. idea of contest, nigh at hand, near to, near, = prope, in or ex propinquo (not freq. before the Aug. per.):

    prius Eminus ardescunt quam comminus imbuat ignis,

    Lucr. 6, 904:

    aspicit hirsutos comminus ursa Getas,

    Ov. P. 1, 5, 74; Tac. A. 12, 12:

    viso comminus armatorum agmine,

    id. H. 1, 41; id. G. 8:

    sole per eos dies comminus facto,

    Plin. 5, 9, 10, § 55: aliquid comminus judicantur, near at hand, i.e. by the eyesight, Plin. 11, 42, 97, § 240; 35, 3, 6, § 17:

    recipere a debitore suo pecuniam,

    Dig. 13, 7, 3.—
    B.
    Transf., of time, immediately, = statim, sine intermissione; a very common provincialism in Cisalpine Gaul, acc. to Serv. ad Verg. G. 1, 104.—
    III.
    In postAug. poetry sometimes = ad manus, at hand:

    comminus arma habere,

    Val. Fl. 5, 583.

    Lewis & Short latin dictionary > comminus

  • 3 gladius

    glădĭus, ĭi, m. (also archaic glă-dĭum, ii, n., Lucil. ap. Non. 208, 13; cf. Varr. L. L. 9, § 81 Müll.; Quint. 1, 5, 16; v. gladiola under gladiolus, I.) [perh. akin to clades, cardo; cf. kladasai, to brandish], a sword (syn. the poet. ensis, acc. to Quint. 10, 1, 11; cf. also: spatha, acinaces, sica, pugio).
    I.
    Lit.:

    arripuit gladium,

    Plaut. Capt. 4, 4, 7; id. Cas. 2, 4, 28:

    eripite isti gladium, quae sui est impos animi,

    id. Cas. 3, 5, 9: succincti gladiis media regione cracentes, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 53 Müll. (Ann. v. 497 Vahl.): contecti gladiis, id. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 (Ann. v. 415 ib.):

    occursat ocius gladio comminusque rem gerit Varenus,

    Caes. B. G. 5, 44, 11:

    pila miserunt, celeriterque gladios strinxerunt,

    drew, id. B. C. 3, 93, 1:

    gladium stringere,

    Cic. Phil. 2, 9, 21; Verg. A. 12, 278:

    destringere,

    Caes. B. G. 1, 25, 2; 7, 12 fin.; id. B. C. 1, 46, 1; 1, 47, 3; Cic. Off. 3, 31, 112; id. Cat. 3, 1, 2; Liv. 27, 13, 9 et saep.:

    educere,

    Caes. B. G. 5, 44, 8; Cic. Att. 4, 3, 3; Sall. C. 51, 36; cf.:

    educere e vagina,

    Cic. Inv. 2, 4, 14:

    nudare,

    Ov. F. 2, 693:

    recondere in vaginam,

    Cic. Inv. 2, 4, 14; cf.

    condere,

    Quint. 8 praef. §

    15: xiphion gladi praebet speciem,

    Plin. 25, 11, 89, § 138.—
    b.
    Prov.
    (α).
    Suo sibi hunc gladio jugulo, fight him with his own weapons, Ter. Ad. 5, 8, 35; cf.

    the same,

    Cic. Caecin. 29, 82.—
    (β).
    Cum illum (Clodium) plumbeo gladio jugulatum iri tamen diceret (Hortensius), i. e. with very little trouble, Cic. Att. 1, 16, 2. —
    (γ).
    Ignem gladio scrutare, stir the fire with a sword (= pur machairai skaleuein, Pythag. ap. Diog. Laert. 8, 17), Hor. S. 2, 3, 276.—
    (δ).
    Gladium alicui dare qui se occidat, to give one the means of ruining himself, Plaut. Trin. 1, 2, 92.—
    II.
    Transf.
    A.
    Murder, death:

    cum tanta praesertim gladiorum sit impunitas,

    Cic. Phil. 1, 11, 27; cf. id. Fam. 10, 2, 1; Vell. 2, 3, 3; 2, 125, 2;

    gladiorum licentia,

    Cic. Fam. 4, 9 fin.; id. 2, 22, 2:

    qui universas provincias regunt, jus gladii habent,

    i. e. the power of life and death, Dig. 1, 18, 6, § 8:

    potestas gladii,

    ib. 2, 1, 3; Capitol. Gord. 9.—
    B.
    A gladiatorial combat:

    qui cum maxime dubitat, utrum se ad gladium locet an ad cultrum,

    Sen. Ep. 87 med.:

    comparare homines ad gladium,

    Lact. 6, 12 fin.:

    servus ad gladium vel ad bestias vel in metallum damnatus,

    Dig. 29, 2, 25.—
    C.
    Gladius vomeris, a ploughshare, Plin. 18, 18, 48, § 172.—
    D.
    The sword-fish, also called xiphias (xiphias), Plin. 9, 2, 1, § 3; 9, 15, 21, § 54; 32, 11, 53, § 145.

    Lewis & Short latin dictionary > gladius

  • 4 acies

    ăcĭēs, ēi, f. [v. 2. acer] ( gen. acii and [p. 23] acie, like dii and die, facii and facie, fr. dies, facies, Cn. Mat. ap. Gell. 9, 14; Caes. B. G. 2, 23; Sall. ap. Serv. ad Verg. G. 1, 208, or Sall. Fragm. ed. Kritz. p. 118; cf. Prisc. p. 780 P.), a sharp edge or point.
    I.
    Lit., of a sword, dagger, sickle, etc.:

    gladiorum,

    Plaut. Truc. 2, 6, 11: Vulg. Heb. 11, 34:

    securium,

    Cic. Verr. 2, 5, 43, § 113:

    falcis,

    Verg. G. 2, 365:

    hastae,

    Ov. M. 3, 107:

    ferri,

    Plin. 7, 15, 13.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of the sense or faculty of sight,
    a.
    Keenness of look or glance, sharpness of vision or sight: oculorum, Lucil. ap. Non. 34, 32; cf. Plaut. Mil. 1, 1, 4; Lucr. 1, 324;

    also acies alone,

    id. 2, 420; and in plur., id. 4, 693:

    ne vultum quidem atque aciem oculorum ferre potuisse,

    Caes. B. G. 1, 39:

    pupula ad te dirigit aciem,

    Cat. 63, 56:

    tanta tenuitas, ut fugiat aciem,

    Cic. Tusc. 1, 22:

    bonum incolumis acies, misera caecitas,

    id. Fin. 5, 28, 84; so ib. 4, 24; Verg. A. 12, 558 al.—Hence,
    b.
    Concr., the pupil of the eye, Lucr. 3, 411; cf.

    with 414: acies ipsa, quā cernimus, quae pupula vocatur,

    Cic. N. D. 2, 57:

    in Albania gigni quosdam glaucā oculorum acie,

    Plin. 7, 2, 2 (cf. ib.: glaucis oculis); and poet. (as pars pro toto) for the eye, Lucr. 3, 363; 4, 249; 281; 358;

    720: huc geminas nunc flecte acies,

    Verg. A. 6, 789; 12, 658 (hence the word is also used in the plur., cf. below, 2.).—
    c.
    A looking at an object with fixed attention, look, aim:

    ad eam rem habeo omnem aciem,

    Plaut. Mil. 4, 2, 38.—On the contr., prima acie, at the first glance, Lucr. 2, 448 (cf. primo aspectu, Cic. de Or. 3, 25, 98).—
    2.
    In milit. lang., the front of an army (conceived of as the edge of a sword), line of battle, battle-array.
    a.
    In abstr. (cf. Vitr. praef. 1. 7, p. 154 Rod.):

    quibus ego si aciem exercitus nostri ostendero,

    Cic. Cat. 2, 3, 5:

    aciem instruere,

    Caes. B. G. 1, 22:

    dirigere,

    id. ib. 6, 8:

    extra aciem procurrere,

    id. B. C. 1, 55:

    statuit non proeliis, neque in acie, sed alio more bellum gerendum,

    Sall. J. 54; cf. Liv. 5, 41, 4;

    also of the arrangement of ships for a naval engagement,

    Nep. Hann. 11; cf. Caes. B. C. 1, 58.—Hence, metaph.
    b.
    The battlearray; in concr., an army drawn up in order of battle: acies est instructa a nobis decem cohortium, Galba ap. Cic. Fam. 10, 30:

    hostium acies cernebatur,

    Caes. B. G. 7, 62: altera pars acii vitassent fluminis undas, Matius ap. Gell. 9, 14 (as transl. of Il. 21 init.):

    dubitavit acie pars, Sall. Fragm. l. l.: stabit ante aciem,

    Vulg. Deut. 20, 2; 1 Par. 12, 33:

    prima acies hastati erant,

    the van, the first line, Liv. 8, 8:

    tertiam aciem laborantibus subsidio mittere,

    Caes. B. G. 1, 52: ab novissima acie, from the rear:

    ante signa procedere,

    Liv. 8, 10:

    dextra acies (= dextrum cornu),

    the right wing, Liv. 27, 48, 8:

    agmina magis quam acies pugnabant,

    in marching order, rather than in order of battle, id. 25, 34 (acies is here, and in similar cases, considered as the sing. used collectively; v. Oud. and Herz. Caes. B. G. 7, 62; yet the plur. is more than probable). Rarely of cavalry, Liv. 8, 39; Vell. 2, 112.— Poet.: acies Vulcania, of a long line of fire, Verg. A. 10, 408.—
    c.
    The action of the troops drawn up in battlearray, a battle, engagement, = pugna: in acie celebri objectans vitam, Pac. ap. Non. 234, 25; Plaut. Mil. 1, 1, 4: mea facta in acie obliti, Att. ap. Non. 502, 1:

    in acie Pharsalica,

    Cic. Lig. 3; so id. Fam. 6, 3:

    in acie vincere,

    Caes. B. G. 7, 29:

    dimicare,

    ib. 7, 64:

    copias in aciem ducere,

    Liv. 31, 34:

    producere in aciem,

    Nep. Milt. 5:

    excedere acie,

    Caes. B. C. 2, 41; Liv. 31, 17:

    direxerunt aciem contra eos,

    Vulg. Gen. 14, 8; 2 Par. 18, 33.—
    3.
    Acies ferri, steel, Plin. 34, 14, 41.—
    4.
    Poet., sheen, brightness:

    obtunsa stellarum,

    Verg. G. 1, 395.
    II.
    Fig.
    A.
    (Acc. to I. B.) (like acumen.) Acuteness of the mind, sharpness, force, power (so very often in Cicero, but always with the gen. mentis, animi, ingenii):

    (cum animus) exacuerit illam, ut oculorum, sic ingenii aciem ad bona eligenda, etc.,

    Cic. Leg. 1, 23, 60; so,

    ingenii,

    id. Ac. 2, 39, 122:

    mentis,

    id. N. D. 2, 17, 45; id. Tusc. 1, 30, 73:

    animi,

    id. Sen. 23, 83; id. Phil. 12, 2; Vell. 2, 118, 4; cf.:

    rerum diversitas aciem intentionis abrumpit,

    Flor. 1 prol., § 3.—
    B.
    A verbal contest, disputation, discussion, debate:

    orationis aciem contra conferam,

    Plaut. Ep. 4, 1, 20: ad philosophos me revocas, qui in aciem non saepe prodeunt, Cic. Tusc. 2, 25, 60:

    nos jam in aciem dimicationemque veniamus,

    id. Or. 13 fin.; cf. id. Opt. Gen. Or. 5, 17; Quint. 2, 10, 8; 6, 4, 17; 10, 1, 29.

    Lewis & Short latin dictionary > acies

  • 5 ferrum

    ferrum, i, n. [cf. Sanscr. dharti, firmness; Lat. firmus], iron.
    I.
    Lit., Plin. 34, 14, 39, § 138; Lucr. 1, 571; 5, 1241; 1286; Cic. N. D. 2, 60, 151; id. Leg. 2, 18, 45; Caes. B. G. 5, 12, 5; Hor. S. 1, 4, 20 et saep.:

    mustum quod resipit ferrum,

    has a taste of iron, Varr. R. R. 1, 54, 3.—
    B.
    Poet.
    1.
    As a fig. of hard-heartedness, unfeelingness, cruelty, etc.:

    gerere ferrum in pectore,

    Ov. M. 9, 614; cf.:

    ferrum et scopulos gestare in corde,

    id. ib. 7, 33:

    durior ferro,

    id. ib. 14, 712; hence for the iron age, id. ib. 1, 127; 15, 260; Hor. Epod. 16, 65.—
    2.
    As an image of firmness, endurance, Ov. Pont. 4, 10, 3.—
    II.
    Transf., any thing made of iron, an iron implement, as a plough: glebas proscindere ferro, Lucil. ap. Non. 401, 19:

    solum terrae,

    Lucr. 5, 1295; cf.

    also, campum,

    Ov. M. 7, 119:

    ferro scindimus aequor,

    Verg. G. 1, 50; a hatchet:

    ferro mitiget agrum,

    Hor. Ep. 2, 2, 186; an axe:

    mordaci velut icta ferro Pinus,

    id. C. 4, 6, 9; 4, 4, 60 (for which, shortly before, bipennis); cf. Lucr. 6, 168; a dart:

    petita ferro belua,

    Hor. Epod. 5, 10; the tip of an arrow:

    exstabat ferrum de pectore aduncum,

    Ov. M. 9, 128; the head (of a spear), Tac. G. 6; an iron stylus:

    dextra tenet ferrum,

    id. ib. 9, 522; hair-scissors:

    solitus longos ferro resecare capillos,

    id. ib. 11, 182; curling-irons:

    crines vibratos calido ferro,

    Verg. A. 12, 100 et saep.—Esp. freq. a sword:

    Drusum ferro. Metellum veneno sustulerat,

    Cic. N. D. 3, 33, 81:

    in aliquem cum ferro invadere,

    id. Caecin. 9, 25:

    aut ferro aut fame interire,

    Caes. B. G. 5, 30 fin.:

    uri virgis ferroque necari,

    Hor. S. 2, 7, 58; cf.:

    gladiator, ferrum recipere jussus,

    the stroke of the sword, Cic. Tusc. 2, 17, 41. So, ferrum et ignis, like our fire and sword, to denote devastation, utter destruction:

    huic urbi ferro ignique minitantur,

    Cic. Phil. 11, 14, 37; cf.:

    hostium urbes agrique ferro atque igni vastentur,

    Liv. 31, 7, 13:

    pontem ferro, igni, quacumque vi possent, interrumpant,

    id. 2, 10, 4; 30, 6, 9; 1, 59, 1:

    ecce ferunt Troës ferrumque ignemque Jovemque In Danaas classes,

    Ov. M. 13, 91:

    inque meos ferrum flammasque penates Impulit,

    id. ib. 12, 551; so, conversely, igni ferroque, Cic. Phil. 13, 21, 47; Liv. 35, 21, 10; cf. Tac. A. 14, 38; Suet. Claud. 21:

    flamma ferroque,

    Cic. Verr. 2, 4, 35, § 78; Flor. 2, 17, 15; 3, 18, 14; Sen. Const. Sap. 2, 2: ferrum, i. q. arms, for battle, war, force of arms: ferro, non auro, vitam cernamus, utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 202 ed. Vahl.); cf.: quem nemo ferro potuit superare nec auro, id. ap. Cic. Rep. 3, 3 (Ann. v. 220 ed. Vahl.): adnuit, sese mecum decernere ferro, id. ap. Prisc. p. 822 P. (Ann. v. 136 ed. Vahl.):

    decernere ferro,

    Cic. de Or. 2, 78, 317; Liv. 40, 8 fin.; Verg. A. 7, 525; 11, 218:

    cernere ferro,

    id. ib. 12, 709:

    ferro regna lacessere,

    with war, id. ib. 12, 186; cf.:

    atque omnis, Latio quae servit purpura ferro,

    i. e. made subject by the force of arms, Luc. 7, 228.— Prov.: ferrum meum in igni est, i. q. mea nunc res agitur, Sen. Mort. Claud.

    Lewis & Short latin dictionary > ferrum

  • 6 suus

        suus (suae, monosyl., T.; gen plur. suūm, T.), pron poss. 3d pers.    [cf. sui, ἕοσ].    I. In gen.    A. With reflex reference, of oneself, belonging to oneself, his own, her own, his, her, its, their.—Referring to a subst. expressed or understood, in any gender or case: Caesar copias suas divisit, his, Cs.: in suā sententiā perseverat, Cs.: anteposuit suam salutem meae: suos parentes reperire, T.: omne animal et se ipsum et omnīs partīs suas diligit, its: (legiones) si consulem suum reliquerunt, their: naves cum suis oneribus, with their several cargoes, L.: suae causae confidere: hunc sui cives e civitate eiecerunt, was exiled by his fellow-citizens: ipsum suo nomine diligere, for his own sake: suis flammis delete Fidenas, i. e. the flames kindled by the Fidenates, L.: (Siculis ereptae sunt) suae leges: Scipio suas res Syracusanis restituit, L.: inimicissimus suus: Clodius, suus atque illius familiaris, Cs.: diffidens rebus suis: Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc., Cs.: doloris sui de me declarandi potestas.—Rarely with a subj clause as antecedent: secutum suā sponte est, ut, etc., of course, L.—Without a grammatical antecedent, one's, one's own: si quidem est atrocius, patriae parentem quam suum occidere: in suā civitate vivere: levius est sua decreta tollere quam aliorum, L.—Referring to an antecedent determined by the context, and conceived as authority for the statement, or as entertaining the thought, his, her, its, their: (Clodius) Caesaris potentiam suam esse dicebat: hostes viderunt... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire, Cs.: ne ea quae rei p. causā egerit (Pompeius) in suam (i. e. Caesaris) contumeliam vertat, Cs.: mulieres viros orantes, ne parricidio macularent partūs suos (i. e. mulierum), L.—    B. Without reflex reference, his, her, its, their.—To avoid ambiguity: petunt rationes illius (Catilinae), ut orbetur auxilio res p., ut minuatur contra suum furorem imperatorum copia (for eius, which might be referred to res p.).—For emphasis, instead of eius, own, peculiar: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratūs sui fecerant, their own magistrates.—Rarely for eius without emphasis (poet. or late): Cimon incidit in eandem invidiam quam pater suus, N.: Ipse sub Esquiliis, ubi erat sua regia Concidit, O.    II. Esp.    A. Plur m. as subst., of intimates or partisans, one's people, their own friends: Cupio abducere ut reddam suis, to her family, T.: mulier praecepit suis, omnia Caelio pollicerentur, her slaves: vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset, to his posterity: naviculam conscendit cum paucis suis, a few of his followers, Cs.: inprimis inter suos nobilis, his associates: subsidio suorum proelium restituere, comrades, L.: bestias ad opem suis ferendam avertas, their young, L.— Sing f., a sweetheart, mistress: illam suam suas res sibi habere iussit.—Sing. and plur n., one's own things, one's property: ad suum pervenire: sui nihil deperdere, Cs.: meum mihi placebat, illi suum, his own work: expendere quid quisque habeat sui, what peculiarities: tibi omnia sua tradere, all he had: se suaque transvehere, their baggage, L.: Aliena melius diiudicare Quam sua, their own business, T.—    B. Predicative uses, under one's own control, self-possessed, composed: semper esse in disputando suus: Vix sua, vix sanae compos Mentis, O.—In gen., under one's control, his property, his own: causam dicere aurum quā re sit suum, T.: qui suam rem nullam habent, nothing of their own: ut (Caesar) magnam partem Italiae suam fecerit, has made subject, Cs.: exercitum senatūs populique R. esse, non suum: ne quis quem civitatis mutandae causā suum faceret, made any one his slave, L.: eduxit mater pro suā, as her own, T.: arbitrantur Suam Thaidem esse, devoted to them, T.: Vota suos habuere deos, had the gods on their side, O.—    C. In phrases, suā sponte, of one's own accord, voluntarily, by oneself, spontaneously, without aid, unprompted: bellum suā sponte suscipere: omne honestum suā sponte expetendum, for its own sake ; see (spons).—Suus locus, one's own ground: restitit suo loco Romana acies, in its own lines, L.: aciem instruxit suis locis, Cs.—    D. Praegn., characteristic, peculiar voluptatem suis se finibus tenere iubeamus, within the limits assigned to it.—Intrinsic, original. (Platoni) duo placet esse motūs, unum suum, alterum externum, etc.— Private: in suis rebus luxuriosus militibus agros ex suis possessionibus pollicetur, i. e. his private property, Cs.— Just, due, appropriate: imperatori exercituique honos suus redditus, due to them, L.: is mensibus suis dimisit legionem, i. e. in which each soldier's term ended, L.: suo iure, by his own right: lacrimae sua verba sequuntur, i. e. appropriate (to tears), O.— Own, peculiar, exclusive, special: mentio inlata est, rem suo proprio magistratu egere, i. e. a special officer, L.: ni suo proprio eum proelio equites exceptum tenuissent, i. e. in which they alone fought, L.: quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua: equitem suo alienoque Marte pugnare, i. e. both as cavalry and as infantry, L.: Miraturque (arbos) novas frondes et non sua poma (of engrafted fruit), V.— Own, devoted, friendly, dear: habere suos consules, after his own heart: conlegit ipse se contra suum Clodium, his dear Clodius.—Own, chosen by himself, favorable, advantageous: suo loco pugnam facere, S.: suis locis bellum in hiemem ducere, Cs.: numquam nostris locis laboravimus, L.: suam occasionem hosti dare, L.: aestuque suo Locros traiecit, a favorable tide, L.: Ventis ire non suis, H.— Proper, right, regular, normal: si suum numerum naves haberent, their regular complement: numerum non habet illa (ratis) suum, its full number, O.: cum suo iusto equitatu, L.: cessit e vitā suo magis quam suorum civium tempore, the right time for himself: sua tempora exspectare, L.— Own, independent: ut suae leges, sui magistratūs Capuae essent, L.: in suā potestate sunt, suo iure utuntur.—    E. In particular connections, strengthened by ipse (agreeing with the antecedent): valet ipsum (ingenium eius) suis viribus, by its own strength: legio Martia non ipsa suis decretis hostem iudicavit Antonium? by its own resolutions: suāmet ipsae fraude omnes interierunt, L.: alios sua ipsos invidia interemit, L. —Distributively, with quisque, each... his own, severally... their own: suum quisque noscat ingenium, let every man understand his own mind: celeriter ad suos quisque ordines rediit, Cs.: ut omnes in suis quisque centuriis primā luce adessent, each in his own centuria, L.: sua cuiusque animantis natura est: ne suus cuique domi hostis esset, L.: trahit sua quemque voluptas, V.: in tribuendo suum cuique: clarissimorum suae cuiusque gentis virorum mors, L.: hospitibus quisque suis scribebant, L.—With quisque in the same case (by attraction): in sensibus sui cuiusque generis iudicium (i. e. suum cuiusque generis iudicium): equites suae cuique parti post principia conlocat (i. e. equites suos cuique parti), L.: pecunia, quae suo quoque anno penderetur (i. e. suo quaeque anno), each instalment in the year when due, L.—With uterque, distributively (of two subjects): suas uterque legiones reducit in castra, Cs.: cum sui utrosque adhortarentur, L.—Strengthened by sibi, own (colloq.): Suo sibi gladio hunc iugulo, his own sword, T.; cf. idem lege sibi suā curationem petet, for himself.—Strengthened by unius: ut sua unius in his gratia esset, that the credit of it should belong to him alone, L.: qui de suā unius sententiā omnia gerat, L.—With a pron, of his, of hers, of theirs: postulat ut ad hanc suam praedam adiutores vos profiteamini, to this booty of his: cum illo suo pari: nullo suo merito, from no fault of theirs, L.—With an adj. (suus usu. emphatic, preceding the adj.): suis amplissimis fortunis: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit, Cs.: propter summam suam humanitatem: in illo ardenti tribunatu suo.—For the gen obj. (rare): neque cuiquam mortalium iniuriae suae parvae videntur (i. e. sibi inlatae), S.: te a cognitione suā reppulerunt (i. e. a se cognoscendo).— Abl sing. fem., with refert or interest, for gen. of the pers. pron: neminem esse qui quo modo se habeat nihil suā censeat interesse; see intersum, rēfert.—Strengthened by the suffix - pte (affixed to suā or suo; never with ipse): ferri suopte pondere: locus suāpte naturā infestus, L. —Strengthened by the suffix - met (affixed to sua, sui, suo, suā, suos and suis; usu. followed by ipse): suomet ipsi more, S.: intra suamet ipsum moenia, L.: suosmet ipsi cives, L.
    * * *
    I
    sua, suum ADJ
    his/one's (own), her (own), hers, its (own); (pl.) their (own), theirs
    II
    his men (pl.), his friends

    Latin-English dictionary > suus

  • 7 cingo

    cingo, xi, nctum, 3, v. a. [cf. Gr kullos, kurtos;

    Lat. curvus, and clingo,

    Curt. Griech. Etym. p. 545 sq. ], to go round in a circle, to surround, encompass, environ, gird, wreathe, crown, etc. (class. in prose and poetry).
    I.
    Prop
    A.
    In gen.:

    quid autem interius mente? Cingatur igitur corpore externo,

    i. e. it must be enclosed in a body, Cic. N. D 1, 11, 27:

    non enim coronà consessus vester cinctus est, ut solebat,

    id. Mil. 1, 1; cf.:

    judicium insolitā trepidum cinxere coronă,

    Luc. 1, 321;

    tris (navīs) Eurus... Inhdit vadis atque aggere cingit harenae,

    Verg. A 1, 112: cincta serpentibus Hydra, id. ib 7, 658: pennae ritu coepere volucrum Cingere utrumque latus, to cover, Ov M. 6, 718, apio fasces et secto cingere porro, Col. 10, 371.—
    B.
    Esp.
    1.
    To surround the body with a girdle, to gird on (the sword), to gird; esp. freq in pass. with abl., to be girded, encircled with something. iam quasi zonā, liene cinctus ambulo, Plaut Curc. 2, 1, 5; Curt. 3, 3, 19; cf.:

    cui lati clavi jus erit, ita cingatur, ut, etc.,

    Quint. 11, 3, 138:

    ut cingeretur fluxiore cincturā,

    Suet. Caes. 45:

    Hispano cingitur gladio,

    Liv. 7, 10, 5; 38, 21, 13; Suet. Calig 49:

    ferro,

    id. Aug. 35: ense, Ov F. 2, 13: cingor fulgentibus armis, Verg A. 2, 749; 11, 188, 11, 536; his cingi telis, id ib. 2, 520: ense latus cingit, Ov F. 2, 784; cf. Stat. Th. 4, 41:

    cinctas resolvite vestes, Ov M. 1, 382. filios balteis,

    Vulg. Lev 8, 13.— Poet., in pass with acc. (cf. accingor, II., and Zumpt, Gr §

    458): inutile ferrum Cingitur,

    Verg. A. 2, 511: cinctaeque ad pectora vestes Bracchia docta movent, Ov M. 6, 59.—Without case: Syrinx, Ov M. 1, 695;

    puer alte cinctus,

    Hor. S. 2, 8, 10.—Hence, in late Lat. cinctus = armis instructus, armatus, armed, equipped, enrolled:

    cinctus in aliā militiā,

    Dig. 39, 1, 38; cf. ib. 39, 1, 25.—As a girding up of the Roman dress was necessary in pursuits requiring physical action, hence, cingor (cf accingor), to make one ' s self ready for any thing, to prepare:

    cingitur, certe expedit se,

    Plaut. Am. 1, 1, 152;

    cingitur ipse furens certatim in proelia Turnus,

    Verg. A. 11, 486; cf.

    supra,

    Quint. 11, 3, 138; Hor S. 2, 8, 10; Ov. M. 6, 59.—
    2.
    To encircle with a garland or crown, to crown (freq., esp in the poets).
    a.
    Of the head:

    muralique caput summum cinxere coronā,

    Lucr. 2, 607; cf.

    Ov A. A. 3, 392 tempora floribus,

    Hor. C. 3, 25, 20;

    Verg A. 5, 71: spicis,

    Tib. 2, 1, 4 et saep.:

    comam lauro,

    Hor. C. 3, 30, 16; cf.:

    Graias barbara vitta comas,

    Ov. Tr. 4, 4, 78; Verg. A. 12, 163: de tenero cingite flore caput, Ov F 3, 254.— Poet.:

    Atlantis, cinctum assidue cui nubibus atris Piniferum caput et vento pulsatur et imbri,

    Verg. A. 4, 248; 7, 658; Prop. 4 (5), 1, 61.—
    b.
    To encircle other parts of the body:

    cujus lacertos anuli mei cingant,

    Mart. 11, 100, 2.—
    3.
    Of places, to surround, encircle, invest, enclose (the prevailing signif. in prose, esp. in the histt.; syn.: circumdo, claudo): (Tellus) oras maris undique cingens, Lucr. 6, 633; Cat. 64, 185; 64, 286:

    flumen Dubis paene totum oppidum cingit,

    Caes. B. G. 1, 38 provincia mari cincta, Cic. Fl. 12, 27:

    urbe portus ipse cingitur et continetur,

    id. Verr. 2, 5, 37, § 96 Zumpt:

    quod moenibus cingebatur,

    Tac. A. 13, 41:

    quae (terra) magnā ex parte cingitur fluctibus, speciem insulae praebet, etc.,

    Curt. 3, 1, 13; 8, 10, 23; Ov A. A. 2, 469: cingitur insula tribus millibus passuum, i.e. has a circuit of, etc., Plin. 6, 12, 13, § 32.— Poet.:

    cinxerunt aethera nimbi,

    covered, Verg. A. 5, 13:

    medium diem cinxere tenebrae,

    Sen. Herc. Fur. 939.— Trop.;

    diligentius urbem religione quam ipsis moenibus cingitis,

    fortify, Cic. N. D. 3, 40, 94.—
    4.
    In milit. lang., to surround a place or army for defence or in a hostile manner, to fortify, to invest, be set, besiege:

    coronā militum cincta urbs,

    Liv. 7, 27, 7: castra vallo, id 7, 39, 8 equites cornua cinxere. covered, id. 23, 29, 3:

    ultimum agmen validā manu,

    to cover, Curt. 4, 13, 30:

    urbem obsidione,

    to besieye, Verg. A. 3, 52;

    dextera cingitur amni,

    id. ib. 9, 469:

    (hostem) stationibus in modum obsidii,

    Tac. A. 6, 34:

    cingi ab armis hostium,

    Ov. P. 2, 8, 69; Tib. 2, 3, 37, Prop. 3 (4), 3, 42.—Trop Sicilia multis undique cincta persons. Cio. Imp. Pomp 11, 30.—
    5.
    To escort, to accompany inermi item regi praetor Achaeorum et unus ex purpuratis latus cingebant, Liv 32, 39, 8:

    dum latus sancti cingit tibi turba senatus, Ov P. 4, 9, 17: nec noscitur ulli, Agminibus comitum qui mode cinctus erat,

    id. Tr. 1, 5, 30:

    cincta virgo matrum catervā, id M. 12, 216, Vell 2, 14, 1,

    Tac. A. 1, 77;

    Sil 4, 448,

    Claud. Rapt. Pros. 2, 322 —
    C.
    To peel off the bark around:

    cingere est deglabrare,

    Dig. 47, 7, 6 Pr, cf. Plin 17, 24, 37, § 234 sqq.

    Lewis & Short latin dictionary > cingo

  • 8 incumbo

    incumbo, cŭbŭi, cŭbĭtum, ĕre, v. n. [1. incubo], to lay one ' s self upon, to lean or recline upon a thing (cf. ingruo; class., partic. in the trop. sense).
    I.
    Lit., constr. with in, ad, super, or dat.; also with the simple acc.:

    olivae,

    Verg. E. 8, 16:

    in parietem,

    Dig. 39, 2, 28:

    densis ordinibus nunc alii in alios, nunc in scuta incumbentes sustinebant impetus Romanorum,

    Liv. 35, 5, 7:

    toro,

    Verg. A. 4, 650:

    materiae,

    Curt. 8, 10, 25:

    terrae,

    Tac. A. 2, 17:

    super praedam,

    to lie upon, Petr. 80:

    in eum,

    Curt. 6, 9: ad vos, Ov. M. 9, 385:

    cumulatis in aqua sarcinis insuper incumbebant,

    Liv. 22, 2, 8:

    validis incumbere remis,

    Verg. A. 5, 15; 10, 294; Curt. 9, 9, 4.—Of the heavens:

    cava in se convexitas vergit, et cardini suo, hoc est terrae, undique incumbit,

    Plin. 2, 64, 64, § 160:

    mare,

    to cast itself into the sea, id. 5, 32, 40, § 141: fessi arma sua, Sall. Fragm. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 229:

    tecto incubuit bubo,

    perched on, Ov. M. 6, 432:

    gladium faciam culcitam, camque incumbam,

    Plaut. Cas. 2, 4, 29.—
    B.
    Transf., to lean or incline towards, to overhang; to rush towards:

    silex prona jugo laevum incumbebat ad amnem,

    Verg. A. 8, 236:

    laurus incumbens arae,

    id. ib. 2, 514: in gladium, to fall on one ' s sword, Cic. Inv. 2, 51, 154:

    gladio,

    Auct. Her. 1, 11, 18:

    ferro,

    Phaedr. 3, 10, 33:

    in hostem,

    to press upon the enemy, Liv. 30, 34, 2; cf.:

    duo duces circumstare urbem... et unum in locum totam periculi molem, omne onus incubuisse,

    id. 27, 40, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    To press upon, burden, oppress, weigh upon:

    incubuere (venti) mari,

    Verg. A. 1, 84:

    tempestas a vertice silvis incubuit,

    id. G. 2, 311:

    gravis incumbens scopulis aestas,

    id. ib. 2, 377:

    febrium terris incubuit cohors,

    Hor. C. 1, 3, 30:

    (aestus) incubuit populo,

    Lucr. 6, 142. — Absol.:

    saevior armis Luxuria incubuit,

    Just. 6, 292.—
    B.
    To bend one ' s attention to, to apply or devote one ' s self to, to exert one ' s self, or take pains with, pay attention to; constr. with in, ad, or dat.:

    rogandis legibus,

    Flor. 3, 16:

    ceris et stilo,

    Plin. Ep. 7, 27, 9:

    labori,

    Sil. 4, 820:

    toto pectore novae cogitationi,

    Tac. Or. 3:

    et animo et opibus in bellum,

    Caes. B. G. 7, 76:

    ut jam inclinato (judici) reliqua incumbat oratio,

    press upon, exert influence on, Cic. de Or. 2, 79, 324; cf.:

    invidia mihi incumbit,

    Tac. A. 14, 54:

    in aliquod studium,

    Cic. de Or. 1, 8, 34:

    in causam,

    id. Phil. 4, 5, 12:

    acrius graviusque ad ulciscendas rei publicae injurias,

    id. ib. 6, 1, 2:

    tota mente in aliquam curam et cogitationem,

    id. Fam. 10, 3, 3:

    toto pectore ad laudem,

    id. ib. 10, 12, 2:

    omni cogitatione curaque in rem publicam,

    id. ib. 1, 2:

    fato urguenti incumbere,

    to press on, hasten, Verg. A. 2, 653.—With inf.:

    sarcire ruinas,

    Verg. G. 4, 249:

    delatorem pervertere,

    Tac. H. 2, 10.—With ut and subj.:

    Appius Claudius... cum suis tum totius nobilitatis viribus incubuit, ut, etc.,

    Liv. 10, 15, 8.— Absol.:

    nunc, nunc incumbere tempus,

    Ov. M. 10, 657.—
    C.
    To incline, choose, be inclined to, lean towards:

    hoc servi esse officium reor,... non quo incumbat eum (i. e. erum) inpellere,

    Plaut. Aul. 4, 1, 8:

    ut eos, qui audiunt, quocumque incubuerit, possit impellere,

    whithersoever he may incline, choose, Cic. de Or. 3, 14, 55:

    eodem incumbunt municipia,

    are inclined the same way, id. Phil. 6, 7, 18:

    ad voluntatem perferendae legis,

    id. Att. 1, 19, 4:

    voluntatum inclinatio ad virum bonum,

    to lean towards, turn to, id. Mur. 26, 53: in causam, Cael. ad Cic. Fam. 8, 11, 3:

    in cupiditatem,

    Cic. Att. 5, 13, 3:

    in illo,

    id. Q. Fr. 3, 8, 6.—
    D.
    To be incumbent upon one as a duty (post-class.):

    accusandi necessitas domino,

    Dig. 48, 2, 5:

    ei probatio,

    ib. 22, 3, 2:

    judici omnium rerum officium,

    ib. 21, 1, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > incumbo

  • 9 arma

    arma, ōrum, n. ( gen. plur. armūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155; Att. ap. Non. p. 495, 23, considered by Cic. in the connection armūm judicium as less correct than armorum) [cf. ARÔ, arariskô = to fit; arthron = joint; harmos = armus = joint, shoulder; artaô = artio, arto = to fit, to fit in closely; artios = fit, exact; artus = close, narrow; ars (artis) = the craft of fitting things; artifex, artificium; Goth. arms = O. H. Germ. aram = Engl. arm; Sanscr. ar = to hit upon, attain; aram = fit, fast; īrmas = arm. Curt.].
    I.
    Lit.
    A.
    1.. What is fitted to the body for its protection, defensive armor, as the shield, coat of mail, helmet, etc.:

    tot milia armorum, detracta corporibus hostium,

    Liv. 45, 39:

    induere arma,

    id. 30, 31:

    arma his imperata, galea, clipeum, ocreae, lorica, omnia ex aere,

    id. 1, 43:

    pictis et auro caelatis refulgens armis,

    id. 7, 10. —
    2.
    Specifically, a shield:

    at Lausum socii exanimem super arma ferebant,

    on a shield, Verg. A. 10, 841:

    caelestia arma, quae ancilia appellantur,

    Liv. 1, 20 (v. ancile); id. 8, 30; 1, 37; cf. Verg. A. 1, 119 Heyne; Tac. G. 11 Rup.; Plin. Ep. 5, 6, 43:

    Aeneas se collegit in arma,

    gathered himself under his shield, Verg. A. 12, 491.—Hence, in a more extended sense,
    B.
    Implements of war, arms, both of defence and offence (but of the latter only those which are used in close contest, such as the sword, axe, club; in distinction from tela, which are used in contest at a distance; hence, arma and tela are often contrasted; v. the foll., and cf. Bremi and Dähne ad Nep. Dat. 11, 3): arma rigent, horrescunt tela, Enn. ap. Macr. S. 6, 4; id. ap. Non. p. 469, 26:

    arma alia ad tegendum, alia ad nocendum,

    Cic. Caec. 21:

    armis condicione positis aut defetigatione abjectis aut victoriā detractis,

    id. Fam. 6, 2:

    illum dicis cum armis aureis, Quoius etc.,

    Plaut. Mil. 1, 1, 16:

    ibi Simul rem et gloriam armis belli repperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 60:

    arma antiqua manus, ungues dentesque fuerunt Et lapides, et item, silvarum fragmina, ramei,

    Lucr. 5, 1283; so,

    Mutum et turpe pecus (i. e. primeval man), glandem et cubilia propter Unguibus et pugnis, dein fustibus, atque ita porro Pugnabant armis, quae post fabricaverat usus,

    Hor. S. 1, 3, 100 sqq.:

    capere,

    Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Phil. 4, 3, 7; id. Rab. Perd. 6 and 7:

    sumere,

    id. Planc. 36, 88 Wund.; id. Tusc. 2, 24, 58; Vulg. Gen. 27, 3; ib. 3 Reg. 22, 30:

    accipere, ib. Judith, 14, 2: adprehendere,

    ib. Psa. 34, 2:

    resumere,

    Suet. Calig. 48:

    aptare,

    Liv. 5, 49:

    induere,

    id. 30, 31; Ov. M. 14, 798; id. F. 1, 521; Verg. A. 11, 83; Luc. 1, 126:

    accingi armis,

    Verg. A. 6, 184, and Vulg. Jud. 18, 11:

    armis instructus,

    ib. Deut. 1, 41; ib. 1 Par. 12, 13:

    concitare ad arma,

    Caes. B. G. 7, 42:

    descendere ad arma,

    id. ib. 7, 33:

    vocare ad arma,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21:

    vocare in arma,

    Verg. A. 9, 22:

    ferre contra aliquem,

    Vell. 2, 56:

    decernere armis,

    Cic. Att. 7, 3:

    armis cum hoste certare,

    id. Off. 3, 22, 87; so,

    saevis armis,

    Verg. A. 12, 890:

    dimicare armis cum aliquo,

    Nep. Milt. 1, 2:

    esse in armis,

    Caes. B. G. 1, 49; Suet. Caes. 69:

    ponere, abicere,

    Cic. Fam. 6, 2:

    relinquere,

    Liv. 2, 10:

    tradere,

    Nep. Ham. 1, 5; Suet. Vit. 10:

    amittere,

    Verg. A. 1, 474:

    proicere,

    Vulg. 1 Macc. 5, 43;

    7, 44: deripere militibus,

    Hor. C. 3, 5, 19:

    dirimere,

    Luc. 1, 104 et saep.—Hence, arma virosque, per arma, per viros, etc., Liv. 8, 25; 8, 30 al.; v. Burm. ad Verg. A. 1, 1, and cf. Liv. 9, 24:

    tela et arma: armorum atque telorum portationes,

    Sall. C. 42, 2; Liv. 1, 25; Col. 12, 3; Tac. G. 29 and 33:

    armis et castris, prov. (like remis velisque, viris equisque),

    with vigor, with might and main, Cic. Off. 2, 24, 84.—
    II.
    Trop., means of protection, defence, weapons:

    tenere semper arma (sc. eloquentiae), quibus vel tectus ipse esse possis, vel, etc.,

    Cic. de Or. 1, 8, 32:

    prudentiae,

    id. ib. 1, 38, 172:

    senectutis,

    id. Lael. 4. 9:

    tectus Vulcaniis armis, id est fortitudine,

    id. Tusc. 2, 14, 33:

    eloquentiae,

    Quint. 5, 12, 21:

    facundiae,

    id. 2, 16, 10:

    justitiae,

    Vulg. Rom. 6, 13; ib. 2 Cor. 6, 7:

    arma lucis,

    ib. Rom. 13, 12:

    horriferum contra Borean ovis arma ministret, i. e. lanas,

    Ov. M. 15, 471:

    haec mihi Stertinius arma (i. e. praecepta) dedit,

    Hor. S. 2, 3, 297; cf. id. Ep. 1, 16, 67:

    arma militiae nostrae non carnalia sunt,

    Vulg. 2 Cor. 10, 4.
    a.
    War (once in opp. to pax, v. infra):

    silent leges inter arma,

    Cic. Mil. 4, 10; id. Att. 7, 3, 5:

    arma civilia,

    civil war, id. Fam. 2, 16, and Tac. A. 1, 9:

    civilia arma,

    id. Agr. 16; id. G. 37 (otherwise, bella civilia, Cic. Off. 1, 25, 86, and Tac. Agr. 13):

    ab externis armis otium erat,

    Liv. 3, 14; 9, 1; 3, 69 Drak.; 9, 32; 42, 2; Tac. H. 2, 1 al.:

    a Rubro Mari arma conatus sit inferre Italiae,

    Nep. Hann. 2, 1 (for which more freq. bellum inferre alicui, v. infero):

    ad horrida promptior arma,

    Ov. M. 1, 126:

    qui fera nuntiet arma,

    id. ib. 5, 4;

    14, 479: compositis venerantur armis,

    Hor. C. 4, 14, 52. So the beginning of the Æneid: Arma virumque cano; cf. Hor. Ep. 1, 19, 7:

    melius visum Gallos novam gentem pace potius cognosci quam armis,

    Liv. 5, 35 fin.; cf.:

    cedant arma togae,

    Cic. Off. 1, 22, 76.—Also for battle, contest:

    in arma feror,

    Verg. A. 2, 337; so id. ib. 2, 655.—
    b.
    (Abstr. for concr.) The warriors themselves, soldiers, troops:

    nulla usquam apparuerunt arma,

    Liv. 41, 12:

    nostro supplicio liberemus Romana arma, i. e. Romanum exercitum,

    id. 9, 9; 21, 26:

    Hispanias armis non ita redundare,

    Tac. H. 2, 32:

    expertem frustra belli et neutra arma secutum,

    neither party, Ov. M. 5, 91: auxiliaria arma, auxiliaries, auxiliary troops = auxiliares (v. auxiliaris, I.), id. ib. 6, 424; cf. id. ib. 14, 528.—
    III.
    Transf., poet. (like hoplon and entea in Gr.), implements, instruments, tools, utensils, in gen. Of implements for grinding and baking:

    Cerealia arma,

    the arms of Ceres, Verg. A. 1, 177 (cf. Hom. Od. 7, 232: entea daitos). —Of implements of agriculture, Ov. M. 11, 35:

    dicendum est, quae sint duris agrestibus arma, Quīs sine nec potuere seri nec surgere messes,

    Verg. G. 1, 160.—Of the equipments, tackle of a ship ( mast, sails, rudder, etc.):

    colligere arma jubet validisque incumbere remis,

    Verg. A. 5, 15; 6, 353.—Hence used by Ovid for wings:

    haec umeris arma parata suis, A. A. 2, 50 (cf. in the foll. verse: his patria est adeunda carinis).—And so of other instruments,

    Mart. 14, 36.

    Lewis & Short latin dictionary > arma

  • 10 invito

    invīto, āvi, ātum, 1 (invitassitis for invitaveritis, Plaut. Rud. 3, 5, 31), v. a. [perh. for invicito; root vec-; Sanscr. vak-, speak; vak'as, word; cf.: vox, convicium; Gr. Wep- in eipon, ops], to invite, treat, feast, entertain (cf. illicio; class.).
    I.
    Lit., constr. with ad or in and acc., with simple acc. or abl., or with ut.
    (α).
    With ad:

    aliquem ad prandium,

    Cic. Mur. 35, 73:

    ad cenam,

    Val. Max. 2, 1, 2; Cic. Fam. 7, 9, 2; Suet. Aug. 34;

    ad consulem,

    Liv. 45, 8 fin.
    (β).
    With in and acc.:

    aliquem in hospitium,

    Liv. 28, 18; cf. Val. Max. 2, 10, ext. 1:

    ad cenam in hortos in posterum diem,

    Cic. Off. 3, 14, 58. —
    (γ).
    With simple acc.: aliquem domum suam ut animum ejus in Sthenium inflammarent (cf. e infra), Cic. Verr. 2, 2, 36, § 89; Liv. 3, 14:

    alius alium domos suas invitant,

    Sall. J. 66. 3; Nep. Att. 13, 6.—
    (δ).
    With abl.:

    aliquem tecto ac domo,

    Cic. Verr. 2, 4, 11, § 25; cf.:

    hospitio invitabit,

    id. Phil. 12, 9, 23.—
    (ε).
    With ut:

    invito eum, ut apud me diversetur,

    Cic. Att. 13, 2;

    ut cenem invitor?

    Mart. 4, 68, 2.— Absol., to entertain:

    alii suos in castra, invitandi causā adducunt,

    Caes. B. C. 1, 74:

    aliquem poculis,

    to challenge to drink, Plaut. Rud. 2, 3, 31. — With se, to treat one ' s self, drink one ' s [p. 997] own health:

    sese in cena plusculum,

    Plaut. Am. 1, 1, 127: se cibo vinoque largius, Sall. Fragm. ap. Non. 321, 25 (Hist. 4, 4 Dietsch). —Comic.: gladio, to treat to the sword, i. e. to want to kill, Plaut. Cas. 3, 6, 21; cf.:

    aliquem clavā,

    id. Rud. 3, 5, 31.—
    II.
    Transf.
    A.
    To invite, summon, challenge:

    a Caesare liberaliter invitor in legationem illam,

    Cic. Att. 2, 18, 3:

    Cosconio mortuo, in ejus locum invitor,

    id. ib. 1, 19, 4:

    hostes ad deditionem,

    Hirt. B. G. 8, 19:

    aliquem ad audiendum,

    Suet. Calig. 53:

    ad spectaculum,

    id. Ner. 12:

    praemiis ad quippiam agendum,

    Cic. Lig. 4:

    in libidinem,

    Suet. Calig. 41.—
    B.
    To incite, allure, attract:

    ni id me invitet ut faciam fides,

    Plaut. Trin. 1, 1, 5:

    invitat hiemps curasque resolvit,

    Verg. G. 1, 302:

    invitent croceis halantes floribus horti,

    id. ib. 4, 109:

    ad agrum fruendum invitat atque allectat senectus,

    Cic. de Sen. 16; so,

    assentationem,

    to encourage flattery, id. Lael. 26:

    invitare et allicere appetitum animi,

    id. Fin. 5, 6:

    somnos,

    to attract, Ov. M. 11, 604:

    culpam,

    to allure to transgression, id. H. 17, 183:

    invitatur vino appetentia ciborum,

    Plin. 23, 1, 22, § 38:

    fossis invitavit mare,

    i. e. conducted, Sol. 2. — Trop., of things:

    invitat somnos crepitantibus unda lapillis,

    Ov. M. 11, 604; cf. Hor. Epod. 2, 28. — With inf.:

    vicina invitet decedere ripa calori,

    Verg. G. 4, 23.—
    C.
    To ask, request, urge:

    Germanos, uti ab Rheno discederent,

    Caes. B. G. 4, 6:

    benignis verbis, ut, etc.,

    Val. Max. 4, 3, 5 al.

    Lewis & Short latin dictionary > invito

  • 11 culcita

    culcĭta (in MSS. also culcĭtra), ae, f. [etym. dub.; acc. to Varr. L. L. 5, § 167 Müll.; Paul. ex Fest. p. 50, 8, from calco], a sack filled with feathers, wool, hair, etc., for lying upon, warming, etc.; a bed, cushion, mattress, pillow, Cato, R. R. 10 fin.; 11 fin.; Varr. ap. Non. p. 86, 5 sq.; Cic. Tusc. 3, 19, 46; Sen. Ep. 87, 2; 108, 23; Suet. Tib. 54 al. —Of a little cushion or patch for the eye, Plaut. Mil. 4, 4, 42.—Of a resting-place in a conservatory of birds, Varr. R. R. 3, 5, 14.— In the lang. of comedy: gladium faciam culcitam Eumque incumbam, I will make the sword my couch, i. e. I will make away with myself, Plaut. Cas. 2, 4, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > culcita

  • 12 culcitra

    culcĭta (in MSS. also culcĭtra), ae, f. [etym. dub.; acc. to Varr. L. L. 5, § 167 Müll.; Paul. ex Fest. p. 50, 8, from calco], a sack filled with feathers, wool, hair, etc., for lying upon, warming, etc.; a bed, cushion, mattress, pillow, Cato, R. R. 10 fin.; 11 fin.; Varr. ap. Non. p. 86, 5 sq.; Cic. Tusc. 3, 19, 46; Sen. Ep. 87, 2; 108, 23; Suet. Tib. 54 al. —Of a little cushion or patch for the eye, Plaut. Mil. 4, 4, 42.—Of a resting-place in a conservatory of birds, Varr. R. R. 3, 5, 14.— In the lang. of comedy: gladium faciam culcitam Eumque incumbam, I will make the sword my couch, i. e. I will make away with myself, Plaut. Cas. 2, 4, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > culcitra

  • 13 capulum

    căpŭlus, i, m. (acc. to Gramm. also că-pŭlum, i, n., Paul. ex Fest. p. 61 Müll.; Non. p. 4, 21 sq.; Isid. Orig. 20, 16, 5) [capio; prop. the holder].
    I.
    A sarcophagus, bier, sepulchre, tomb:

    capulum... vocatur et id, quo mortuo efferatur, Paul. l. l.: capulum dicitur quicquid aliquam rem intra se capit: nam sarcophagum, id est sepulchrum, capulum dici veteres volunt, quod corpora capiat... Novius... Prius in capulo quam in curuli sellā. Lucilius Satyrarum libro secundo, quem illi quom vidissent... in capulo hunc non esse, aliumque cubare. Var. Cosmotorque, Propter cunam capulum positum nutrix tradit pollictori,

    Non. p. 4, 21 sqq.; cf. Serv. ad Verg. A. 6, 222:

    (feretrum) Latine capulus dicitur,

    id. ib. 11, 64:

    dum funera portant, Dum capulo nondum manus excidit,

    Stat. Th. 3, 362:

    monumentum quoddam conspicamur. Ibi capulos carie et vetustate semitectos, quis inhabitabant pulverei et jam cinerosi mortui,

    App. M. 4, p. 150, 27:

    capuli lecti funerei vel rogi in modum arae constructi, Placid. Gloss. tom. III. p. 451.—Hence: ire ad capulum,

    to go to the grave, Lucr. 2, 1174; and sarcastically: capuli decus, one who deserves a bier = capularis, Plaut. As. 5, 2, 42.—
    II.
    That by which any thing is seized or held, the handle:

    aratri,

    Ov. P. 1, 8, 57:

    sceptri,

    id. M. 7, 506.—Esp., the hilt of a sword, Cic. Fat. 3, 5; Verg. A. 2, 553; 10, 536; Ov. M. 7, 422; 12, 133; 12, 491; Petr. 82, 2; Tac. A. 2, 21; App. M. 1, p. 108 al.; cf.: capulum manubrium gladii vocatur, Paul. l. l. —Hence,
    III.
    = membrum virile, Plaut. Cas. 5, 2, 29;

    with the addition of coleorum,

    Auct. Priap. 24, 7.—
    IV.
    Capulum, a halter for catching or fastening cattle, a lasso, Isid. Orig. 20, 16, 5; cf. capulo.

    Lewis & Short latin dictionary > capulum

  • 14 capulus

    căpŭlus, i, m. (acc. to Gramm. also că-pŭlum, i, n., Paul. ex Fest. p. 61 Müll.; Non. p. 4, 21 sq.; Isid. Orig. 20, 16, 5) [capio; prop. the holder].
    I.
    A sarcophagus, bier, sepulchre, tomb:

    capulum... vocatur et id, quo mortuo efferatur, Paul. l. l.: capulum dicitur quicquid aliquam rem intra se capit: nam sarcophagum, id est sepulchrum, capulum dici veteres volunt, quod corpora capiat... Novius... Prius in capulo quam in curuli sellā. Lucilius Satyrarum libro secundo, quem illi quom vidissent... in capulo hunc non esse, aliumque cubare. Var. Cosmotorque, Propter cunam capulum positum nutrix tradit pollictori,

    Non. p. 4, 21 sqq.; cf. Serv. ad Verg. A. 6, 222:

    (feretrum) Latine capulus dicitur,

    id. ib. 11, 64:

    dum funera portant, Dum capulo nondum manus excidit,

    Stat. Th. 3, 362:

    monumentum quoddam conspicamur. Ibi capulos carie et vetustate semitectos, quis inhabitabant pulverei et jam cinerosi mortui,

    App. M. 4, p. 150, 27:

    capuli lecti funerei vel rogi in modum arae constructi, Placid. Gloss. tom. III. p. 451.—Hence: ire ad capulum,

    to go to the grave, Lucr. 2, 1174; and sarcastically: capuli decus, one who deserves a bier = capularis, Plaut. As. 5, 2, 42.—
    II.
    That by which any thing is seized or held, the handle:

    aratri,

    Ov. P. 1, 8, 57:

    sceptri,

    id. M. 7, 506.—Esp., the hilt of a sword, Cic. Fat. 3, 5; Verg. A. 2, 553; 10, 536; Ov. M. 7, 422; 12, 133; 12, 491; Petr. 82, 2; Tac. A. 2, 21; App. M. 1, p. 108 al.; cf.: capulum manubrium gladii vocatur, Paul. l. l. —Hence,
    III.
    = membrum virile, Plaut. Cas. 5, 2, 29;

    with the addition of coleorum,

    Auct. Priap. 24, 7.—
    IV.
    Capulum, a halter for catching or fastening cattle, a lasso, Isid. Orig. 20, 16, 5; cf. capulo.

    Lewis & Short latin dictionary > capulus

  • 15 mergo

    mergo, si, sum, 3, v. a. [cf. Sanscr. madsh-, majan, to dip; Zend, masga, marrow; Germ. Mark; Engl. marrow], to dip, dip in, immerse; absol. also to plunge into water, to sink.
    I.
    Lit. (class.):

    eos (pullos) mergi in aquam jussit,

    Cic. N. D. 2, 3, 7:

    aves, quae se in mari mergunt,

    id. ib. 2, 49, 124:

    putealibus undis,

    Ov. Ib. 391:

    Stygia undā,

    id. M. 10, 697:

    prodigia indomitis merge sub aequoribus,

    Tib. 2, 5, 80:

    ab hoc (the sword-fish) perfossas naves mergi,

    Plin. 32, 2, 6, § 15:

    mersa navis omnes destituit,

    Curt. 4, 8, 8:

    mersa carina,

    Luc. 3, 632:

    cum coepisset mergi,

    Vulg. Matt. 14, 30:

    in immensam altitudinem mergi, ac sine ulla respirandi vice perpeti maria,

    Sen. Dial. 4, 12, 4:

    naves,

    Eutr. 2, 20:

    partem classis,

    Vell. 2, 42, 2:

    pars maxima classis mergitur,

    Luc. 3, 753 sq.:

    nec me deus aequore mersit,

    Verg. A. 6, 348:

    sub aequora,

    Ov. M. 13, 948; Luc. 3, 753:

    ter matutino Tiberi mergetur,

    bathe, Juv. 6, 523.— Poet., of overwhelming waters, to engulf, swallow up, overwhelm, etc.:

    sic te mersuras adjuvet ignis aquas,

    Ov. Ib. 340:

    mersa rate,

    Juv. 14, 302.—
    B.
    Transf.
    1.
    To sink down, sink in, to plunge, thrust, or drive in, to fix in, etc. ( poet. and post-Aug. prose):

    palmitem per jugum mergere, et alligare,

    to thrust, push, Plin. 17, 22, 35, § 180:

    aliquem ad Styga,

    Sen. Thyest. 1007:

    manum in ora (ursae),

    to thrust into, Mart. 3, 19, 4:

    mersisque in corpore rostris Dilacerant (canes) falsi dominum sub imagine cervi,

    Ov. M. 3, 249: fluvius in Euphratem mergitur, runs or empties into, Plin. 6, 27, 31, § 128: visceribus ferrum. to thrust into, Claud. ap. Eutr. 1, 447.—Of heavenly bodies, etc.:

    Bootes, Qui vix sero alto mergitur Oceano,

    sinks into, Cat. 66, 68.—
    2.
    In partic., to hide, conceal:

    mersitque suos in cortice vultus,

    Ov. M. 10, 498:

    vultum,

    Sen. Herc. Oet. 1348:

    diem or lucem, of the setting of the sun,

    id. Thyest. 771:

    terra caelum mergens, i. e. occidentalis, because there the sky seems to sink into the sea,

    Luc. 4, 54. —Of those on board a vessel: mergere Pelion et templum, i. e. to sail away from until they sink below the horizon:

    condere,

    Val. Fl. 2, 6.—
    II.
    Trop., to plunge into, sink, overwhelm, cover, bury, immerse, drown:

    aliquem malis,

    Verg. A. 6, 512:

    funere acerbo,

    to bring to a painful death, id. ib. 11, 28:

    mergi in voluptates,

    to plunge into, yield one's self up to sensual delights, Curt. 10, 3, 9:

    se in voluptates,

    Liv. 23, 18:

    mergit longa atque insignis honorum pagina,

    Juv. 10, 57.—Esp. in part. pass.:

    Alexander mersus secundis rebus,

    overwhelmed with prosperity, Liv. 9, 18:

    vino somnoque mersi jacent,

    dead drunk and buried in sleep, id. 41, 3; Luc. 1, 159; cf.:

    lumina somno,

    Val. Fl. 8, 66:

    cum mergeretur somno,

    Vulg. Act. 20, 9.—Esp. of those whose fortune is swallowed up in debts or debauchery: mersus foro, bankrupt, Plaut [p. 1137] Ep. 1, 2, 13:

    aere paterno Ac rebus mersis in ventrem,

    Juv. 11, 39:

    censum domini,

    Plin. 9, 17, 31, § 67:

    mergentibus sortem usuris,

    sinking, destroying his capital, Liv. 6, 14:

    ut mergantur pupilli,

    be robbed of their fortune, ruined, Dig. 27, 4, 3:

    mersis fer opem rebus,

    bring aid to utter distress, Ov. M. 1, 380.—Of drinking to excess:

    potatio quae mergit,

    Sen. Ep. 12.

    Lewis & Short latin dictionary > mergo

  • 16 caesim

        caesim adv.    [caedo], by cutting (in battle), with the edge: petere hostem, L.: ensem deiecit, L.— Fig., of discourse, in short clauses: dicere.
    * * *
    by chopping/cutting; by hewing/slashing; with sword edge; in short clauses

    Latin-English dictionary > caesim

  • 17 Gordius

    Gordĭus, ii, m., = Gordios, a king of Gordium, in Phrygia Major, famous for the inextricable knot on his chariot, which Alexander the Great cut with his sword, Curt. 3, 1, 15 sqq.; Just. 11, 7, 13 sqq.—Hence, Gordĭus, a, um, adj., of or belonging to Gordius:

    nodus,

    i. e. an insoluble problem, Amm. 14, 11, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Gordius

  • 18 Pindareus

    Pindărus, i, m., = Pindaros.
    I.
    Pindar, a celebrated lyric poet of Thebes, contemporary with Æschylus, Hor. C. 4, 2, 1; Quint. 10, 1, 61; Cic. Fin. 2, 34, 115; Sen. Q. N. 6, 26, 3.—
    B.
    Hence,
    1.
    Pindărĕ-us, a, um, adj., Pindaric:

    Pindaream chelyn referre,

    Mart. Cap. 2, § 119.—
    2.
    Pin-dărĭcus, a, um, adj., Pindaric:

    Camenae,

    Hor. C. 4, 9, 6:

    fons,

    id. Ep. 1, 3, 10:

    Pindaricos modos,

    Mart. 8, 18, 6; Ov. P. 4, 16, 28:

    os,

    Prop. 3, 15, 40: Pindaricum metrum, consisting of a trimeter brachycatalectus [p. 1378] (e. g. medium rapido mare Tibris adit fluvio), Serv. Centimetr. p. 1822 P.—
    II.
    Name of a slave, Cic. Att. 16, 1, 5; Inscr. Murat. 619, 2.—
    III.

    Lewis & Short latin dictionary > Pindareus

  • 19 Pindaricus

    Pindărus, i, m., = Pindaros.
    I.
    Pindar, a celebrated lyric poet of Thebes, contemporary with Æschylus, Hor. C. 4, 2, 1; Quint. 10, 1, 61; Cic. Fin. 2, 34, 115; Sen. Q. N. 6, 26, 3.—
    B.
    Hence,
    1.
    Pindărĕ-us, a, um, adj., Pindaric:

    Pindaream chelyn referre,

    Mart. Cap. 2, § 119.—
    2.
    Pin-dărĭcus, a, um, adj., Pindaric:

    Camenae,

    Hor. C. 4, 9, 6:

    fons,

    id. Ep. 1, 3, 10:

    Pindaricos modos,

    Mart. 8, 18, 6; Ov. P. 4, 16, 28:

    os,

    Prop. 3, 15, 40: Pindaricum metrum, consisting of a trimeter brachycatalectus [p. 1378] (e. g. medium rapido mare Tibris adit fluvio), Serv. Centimetr. p. 1822 P.—
    II.
    Name of a slave, Cic. Att. 16, 1, 5; Inscr. Murat. 619, 2.—
    III.

    Lewis & Short latin dictionary > Pindaricus

  • 20 Pindarus

    Pindărus, i, m., = Pindaros.
    I.
    Pindar, a celebrated lyric poet of Thebes, contemporary with Æschylus, Hor. C. 4, 2, 1; Quint. 10, 1, 61; Cic. Fin. 2, 34, 115; Sen. Q. N. 6, 26, 3.—
    B.
    Hence,
    1.
    Pindărĕ-us, a, um, adj., Pindaric:

    Pindaream chelyn referre,

    Mart. Cap. 2, § 119.—
    2.
    Pin-dărĭcus, a, um, adj., Pindaric:

    Camenae,

    Hor. C. 4, 9, 6:

    fons,

    id. Ep. 1, 3, 10:

    Pindaricos modos,

    Mart. 8, 18, 6; Ov. P. 4, 16, 28:

    os,

    Prop. 3, 15, 40: Pindaricum metrum, consisting of a trimeter brachycatalectus [p. 1378] (e. g. medium rapido mare Tibris adit fluvio), Serv. Centimetr. p. 1822 P.—
    II.
    Name of a slave, Cic. Att. 16, 1, 5; Inscr. Murat. 619, 2.—
    III.

    Lewis & Short latin dictionary > Pindarus

См. также в других словарях:

  • The Sword in the Stone (film) — The Sword in the Stone Original theatrical release poster Directed by Wolfgang Reitherman Produc …   Wikipedia

  • The pen is mightier than the sword — is a metonymic adage coined by Edward Bulwer Lytton in 1839 for his play Richelieu; Or the Conspiracy .cite book title=Richelieu; Or the Conspiracy: A Play in Five Acts. publisher=Saunders and Otley, Conduit St. location=London year=1839… …   Wikipedia

  • The Sword and The Flame — is a wargame based on British colonial wars (in particular, the Anglo Zulu War) and, more generally, a set of rules applied to a variety of wargames.These rules for playing colonial wargames were first drafted by Larry Brom in 1978. The rules… …   Wikipedia

  • The Sword of Shannara — This article is about the fantasy novel. For the fictional sword, see Sword of Shannara. The Sword of Shannara   …   Wikipedia

  • The Sword of Veracity — Infobox Television episode Title= The Sword of Veracity Series= Season=2 Episode=212 Airdate=8 January, 1996 Production= Writer=Steven Baum Director=Garth Maxwell Guests=Paul Minifie (Trachis) Anthony Ray Parker (Minotaur) Prev=Highway to Hades… …   Wikipedia

  • The Sword (comics) — Infobox comic book title title = The Sword imagesize = caption = schedule = Monthly limited = y publisher = Image Comics date = October 2007 issues = 13 (as of October 2008) main char team = Dara Brighton writers = artists = pencillers = inkers …   Wikipedia

  • by the sword — with the sword …   English contemporary dictionary

  • The Sword of Truth — Cover designs for the 11 books of the first edition In Chronological Order[1] …   Wikipedia

  • The Book and the Sword — (zh tsp|t=書劍恩仇錄|s=书剑恩仇录|p=shū jiàn ēn chóu lù; literally, Book Sword Love Hate Record or, more figuratively, Chronicles of Gratitude, Feud, the Book and the Sword ) is the first wuxia novel by Jinyong, first published on February 8 1955 in The… …   Wikipedia

  • The Sword of Doom — Directed by Kihachi Okamoto Produced by Sanezumi Fujimoto Kaneharu Minamizato Masayuki Sato …   Wikipedia

  • The Sword of the Lord — is a Christian fundamentalist publisher, based in Murfreesboro, Tennessee. It publishes a newspaper of the same name as well as religious books, pamphlets, and tracts.History The Sword of the Lord was first published on September 28, 1934 in… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»